خرید دین
مقدمه
تا سال 1389 عملیات مربوط به خرید دین بر مبنای "آئین نامه موقت تنزیل اسناد و اوراق تجاری و مقررات اجرایی آن" و "دستورالعمل اجرایی اعتبار در حساب جاری در قالب خرید دین" که به تصویب شورای پول و اعتبار رسیده بود، انجام میپذیرفت. اما از سال 1389 ، مطابق قانون برنامه پنجم توسعه، قرارداد خرید دین به صورت رسمی وارد قوانین بانکی شد و به عقود مندرج در قانون عملیات بانکی بدون ربا اضافه گردید. خرید دین، اصطلاحا از جمله ابزارهایی است که در نظام بانکداری جهت تامین مالی مورد نیاز واحدهای تولیدی، بازرگانی و خدماتی از طریق تنزیل اسناد و اوراق تجاری مورد استفاده قرار میگیرد.
تعریف
خرید اوراق و اسناد تجاری مدتدار به قیمتی کمتر از مبلغ اسمی را خرید دین یا تنزیل میگویند. منظور از اوراق و اسناد تجاری، آن دسته از اوراق و اسناد بهادار میباشد که مفاد آن حاکی از بدهی ناشی از معاملات تجاری باشد و منظور از مبلغ اسمی، مبلغی است که در متن اسناد و اوراق تجاری ذکر شده و حاکی از میزان دین یا بدهی میباشد که باید در سررسید از سوی متعهد پرداخت گردد صــرف کــرد، البتــه جهــل کلــی بــه موضـوع هـم جایـز نیسـت
کاربرد خرید دین در نظام بانکی
بانکها میتوانند به منظور ایجاد تسهیلات لازم برای همه بخشهای اقتصادی، دیون موضوع اسناد و اوراق تجاری مدتدار متقاضیان را خریداری نمایند.
نکات تکمیلی
1- متعهد اوراق و اسناد تجاری باید دارای قدرت پرداخت و حسن سابقه پرداخت باشد. 2- متقاضی استفاده از تسهیلات باید اهلیت قانونی داشته باشد. 3- مدت اسناد عرضه شده برای خریداری در بانک نباید از 12ماه تجاوز نماید. 4- عقد خرید دین، جایگزین ابزار تنزیل اسناد و اوراق تجاری دربانکداری کلاسیک می باشد. 5- خريد دین تسهیلاتی است كه به موجب آن، بانك، سفته يا برات ناشی از معامله نسیه تجاری را خریداری میكند. 6- بانكها باید بر حقيقی بودن بدهی (سند بدهی، معامله واقعی باشد) و معتبر بودن بدهكار اطمينان حاصل نمایند. 7- بانکها میتوانند ضمن تنظیم قرارداد خرید دین، فروشنده دین را متعهد کنند که هرگاه مدیون در سررسید نسبت به پرداخت دین اقدام ننماید، وی متعهد به پرداخت باشد. 8- در صورت درخواست متقاضی، بانکها میتوانند اسناد و اوراق تجاری خریداری شده را به صورت نقدی به وی بفروشند. 9- بانک مرکزی میتواند در صورت لزوم، اسناد و اوراق تجاری خریداری شده توسط بانکها را به صورت نقدی خریداری نماید. 10- بانکها میتوانند هنگام عقد قرارداد خرید دین، برای اطمینان از وصول دین، مبادرت به اخذ تضامین لازم نمایند. 11- نرخ تنزیل اسناد و اوراق تجاری خریداری شده توسط بانکها نبايد بيش از نرخ مصوّب شورای پول و اعتبار باشد.